ΠΡΟΝΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

‘’Πίνδαρος δελφόσε ἔρωτηθεις τί πάρεστι θύσων,

Π α ι ά ν α εἶπε.’’

*

Ένας πρωτοφανής, όσο και προφανής συγχρόνως επιθετικός προσδιορισμός, κοσμεί την Αθηνά των Δελφών. Προφανής, γιατί λογικά ή παραδοσιακά, ερμηνεύεται ως: ’’η Αθηνά προ του ναού.’’Πρωτοφανής, επειδή από την αρχαιότητα, αυτή η περίεργη και μη ικανοποιητική επωνυμία, οδήγησε μερικούς στο να προτείνουν, πως μάλλον πρόκειται, η Αθηνά Πρόνοια, και κατά παραφθορά Προναία. Ουσιαστικά ο χώρος του μνημείου, δεν βρίσκεται « μπροστά σε ναό.»Και βεβαίως μια παρουσία θεάς με ναό, απλώς μπροστά από κάποιον άλλο ναό, απλά ως προάγγελος, θα αποτελούσε το λιγότερο, τον καθ’ αυτό ορισμό του Παράδοξου.

Προναία με την έννοια, ’’ως πρό του ναού’’, θα ήταν εάν παρουσιαζόταν εκεί με την μορφή αποκλειστικά απλού, απλούστατου ξόανου, ή έστω Βωμού. Εάν υπήρχε κάποια παράδοση υπάρξεως σ’ εκείνον τον χώρο, ενός είδους ξόανου. Και μάλιστα ελαϊκού, που είναι και το Ιερό Δέντρο της Αθηνάς. Εντύπωση κατά συνέπεια, προκαλεί μια πληροφορία, περί υπάρξεως στον χώρο εκείνο ενός δικαιολογητικού αγάλματος Προναίας, που μεταφέρει, το Μέγα Ετυμολογικό:

Προναία Αθηνά: αγάλματος όνομα έν Δελφοίς

προ του ναού του Απόλλωνος ιδρυμένου.

 

  Η μαρτυρία θα ήταν σφάλμα να παραβλεφθεί, όπως επίσης σφάλμα θα είναι να μην ερμηνευθεί κυριολεκτικά. Δεν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι, ώστε να αμφισβητείται ένα άγαλμα της θεάς, αλλά όπως αναφέρει το κείμενο : προ του ναού του Απόλλωνος ιδρυμένου.  Ένα απλό άγαλμα πρό του ναού του Απόλλωνος, και όχι ένας ναός Προναίας. Ένας ναός Προναίας, ως προναίων κάποιου άλλου ναού. Από τα πρώτα στοιχεία αμφισβήτησης, είναι και τα εύλογης υπόθεσης ευρήματα, τα οποία έφεραν σε φως οι ανασκαφές, σ’ εκείνον τον Μυκηναϊκό χώρο. Τόσο τα κινητά, όσο και τα ακίνητα, εξετάζονται αμέσως μετά.

Παρατίθεται αμέσως ένα βραχύ, αλλά καθοριστικό απόσπασμα από μιαν επίκαιρη ξενάγηση στον χώρο των Δελφών. Αποτελεί αναμφίβολα την πλέον επίσημη θέση και άποψη της σύγχρονης Αρχαιολογίας.

‘’ Προτού φτάσουμε στον καθαυτό δελφικό χώρο, σ’ ένα στενό πλάτωμα που βρίσκεται αριστερά από τον δρόμο και βλέπει κάτω στην κοιλάδα του Πλείστου, συναντούμε το ιερό της Προναίας Αθηνάς. σήμερα το λένε Μαρμαριά. Σ’ αυτή τη θέση πανάρχαια πρέπει να ήταν η λατρεία μιας θεάς, όπως μαρτυρούν τα πολλά μυκηναϊκά ειδώλια που βρέθηκαν εκεί και εικονίζουν τη θεά με απλωμένα χέρια. Αργότερα το ιερό αφιερώθηκε στην Αθηνά. Αυτή, μαζί με τον τοπικό ήρωα Φύλακα, στεκόταν φύλακας του ιερού του Απόλλωνος και του ναού του, γι’ αυτό την ονόμασαν Προναία.’’

(Μανόλης Ανδρόνικος ΔΕΛΦΟΙ.σελ.26,επιτ. έκδ.εφημ.ΤΑ ΝΕΑ 2009.)

Το να γίνει ωστόσο αποδεκτό ότι μια μορφή γυναικείου ειδωλίου με υψωμένα τα χέρια επέχει την θέση και την ιδιότητα Φύλακος του Χώρου, παρουσιάζει μια σειρά από εύλογες αντιρρήσεις. Και πρώτα πρώτα τα ίδια τα ειδώλια. Πώς είναι βέβαιο ότι εικονίζουν θεότητα; Τί νόημα θα πρέκυπτε από μια προσφορά, κατά τον περιοδικό εορτασμό της θεάς, και σύγχρονη εναπόθεση εκεί, αμέτρητων ειδωλίων; Ποια ωφέλεια θα προέκυπτε από την συνάθροιση εκεί ενός τυποποιημένου έκτυπου της θεάς; Η σώρευση επώνυμων εικόνων, στο επώνυμο Ιερό της όποιας θεότητας, δεν έχει νόημα. Ακόμη επιβαρυντικότερο όμως είναι ότι ένα ειδώλιο με απλώς υψωμένα χέρια, δεν γίνεται να στέκεται εκεί με την ιδιότητα φύλακος.

Σε μια τέτοια έγγυα παρουσία, θα έπρεπε να σημειώνονται και ευδιάκριτα στοιχεία φυλακής. Η Αθηνά, και τουλάχιστον αυτή, θα έπρεπε να εικονίζεται ένοπλη. Ο πολεμικός χαρακτήρας ιδιαίτερα της Μυκηναϊκής Αθηνάς, γίνεται γνωστός μέσα από διαιωνιζόμενους στίχους ραψωδιών. Μέσα από διαιωνιζόμενους στίχους, οι οποίοι « κατεβαίνουν » από το ένδοξο και ηρωικό μινω-μυκηναϊκό παρελθόν. ‘’Κλύθ’ Ἄλαλα, πολέμου θύγατερ,’’ θα υπενθυμίσει ο Θηβαίος λυρικός, αναφερόμενος διθυραμβικά στην Αθηνά των Αλαλκομενών της Κωπαϊδας. (Πίνδ.fr.sel.46,56) Αλαλκομένιοι, και Ορχομένιοι, είναι οικογένειες του ίδιου Φύλου, που κατοικεί γύρω από την μεγαλύτερη Ελληνική λίμνη.

Από τα ειδώλια λοιπόν, ελλείπουν τα γνωρισματικά στοιχεία που θα υποστήριζαν μια τέτοια άποψη. Μια άποψη Προναίας Αθηνάς, με θέση φύλακα του ναού του Απόλλωνα. Η Θρησκειολογία παράλληλα διδάσκει ότι όλες οι μορφές φυλακής των Ιερών Χώρων, παρουσιάζονται ξιφήρεις, ενώ κατά κανόνα, έχουν περισσότερο χαρακτήρα ερρινύας, παρά πραγματικού τιμωρού οποιουδήποτε παρείσακτου και ιερόσυλου. Οι μορφές προστασίας του κάθε Ιερού Χώρου, εικονίζονται σαφώς οπλισμένες. Ένα παράδειγμα είναι η αποτρεπτική Έρκυνα της Λειβαδιάς. Ως προστάτις του Ιερού Χώρου από τον Καλλίμαχο ( Αλ.163) περιγράφεται ως : ‘’ ‘Ἐρκυν’ ἔρρινύς ξιφηφόρος ’’

Με την ευκαιρία, έχει σημασία να τονιστεί κάτι που αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο, την εκδοχή της Αθηνάς Προναίας, ως θεάς πρό του ναού. Οι όποιοι φύλακες Ιερών, στην αμφισημία, του Ιερού, δεν προστατεύουν τους ουσιαστικά ανύπαρκτους ‘’θησαυρούς’’ του Χώρου.

Προστατεύουν και εμποδίζουν (έρκος) τον κάθε επιπόλαιο επισκέπτη από μιάν ανίερη και βέβηλη ρήξη του Ιερού Χώρου, η οποία συνεπάγεται μύριους όσους κινδύνους….Ο Ιερός Χώρος ποτέ δεν διατρέχει κίνδυνο.Αντίθετα εκείνος που κινδυνεύει είναι ο παρείσακτος, ο αμύητος, ο ανευλαβής, ή έστω εκείνος που προσεγγίζει τον κάθε Ιερό Χώρο, χωρίς να έχει λάβει τις προαπαιτούμενες προφυλάξεις.Έτσι κάθε ανίερη ρήξη του Χώρου ενεργοποιεί αυτόματα την εμφιλοχωρούσα εκεί αμφιλογία του Ιερού. Έτσι έλκει την καταγωγή η αντιθετική ερμηνεία από την οποία περιβάλλεται το όσιον. Τόση λοιπόν σπουδαιότητα, μιας υποβαθμισμένης θέσης. Τέτοια χθαμαλή ταξινόμηση μιας υπέρτατης θεάς, ως απλής φύλακος, οπωσδήποτε δεν δικαιολογείται. 

Η Αθηνά Προναία στους Δελφούς δεν εικονίζεται ένοπλη.

Δεν αποτελεί οποιουδήποτε είδους αποτρεπτικό έρκος, ή φράγμα.

Η Αθηνά των Δελφών, δεν είναι φύλακας του Ιερού Χώρου.

 

Κατά συνέπεια, ο χαρακτήρας της ως Προναίας, θα πρέπει να αναζητηθεί και αλλιώς, και αλλού. Και παρά το ότι, σύμφωνα με τον καθηγητή κ. Ανδρόνικο, πολλές και διαφορετικές είναι οι μέχρι σήμερα προταθείσες ερμηνείες, εκείνη η οποία έχει επικρατήσει περισσότερο, ουσιαστικά είναι, παρά απλώς δείχνει άστοχη. Ο ειδικός Τ-όπος, γίνεται υπόλογος εύλογης αναζήτησης.

Είναι πολύ πιθανόν αυτή η εξαιρετική επωνυμία, να υποβάλλεται από την Θέση της ίδρυσης εκεί ακριβώς, στην ρίζα της Υάμπειας.

Άλλωστε δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις, όπου τοπικά χαρακτηριστικά έχουν επιδράσει προσδίδοντας ιδιωματική επωνυμία, σε θεούς ή ήρωες, σ’ έναν επώνυμο λατρευτικό χώρο. Μια αναλυτική προσέγγιση του επίμαχου όρου, σε σχέση με τον συγκεκριμένο Χώρο των Φαιδριάδων, και ειδικότερα της Υάμπειας, θα αποβεί τουλάχιστον ωφέλιμη. Ως μετοχικά ναίουσα, και με τις εννέα περίπου ερμηνείες, σημαίνει :

‘’ η κατοικούσα, η δια-μένουσα,

εκείνη που βρίσκεται                                                                                                                 σ’ έναν ορισμένο τόπο.’’                                                                                                                          Ο πολύ κοντινός τύπος : νάουσα, σημαίνει : ‘’η ρέουσα.’’                                                                 Ώστε ο επιθετικός προσδιορισμός Προναία, δικαιολογείται από την ανεξάρτητη Θέση, από τον ιδιωματικό, και κατηγορηματικό συγχρόνως, Τ-όπο. Κατηγορείται ως ‘’συνέχεια’’ του πελώριου Βράχου, ή τουλάχιστον ότι έχει άμεση συνάρτηση και σχέση με αυτόν τον Βράχο. Έναν Τ-όπο που ασφαλώς δεν προ-υποθέτει μιάν ακατανόητη ύπαρξη προναίοντος ναού.

Προναίει, στην πλησιέστερη ερμηνεία γίνεται αποδεκτή ως       ‘’εκείνη που προσυπάρχει, που παραβρίσκεται.’’

Το αμέσως επόμενο είναι να διακριθεί, εάν εκεί πλησίον, υπάρχει κάτι εξαιρετικά σημαντικό, κάτι ιδιαίτερα σημαίνον, ώστε να δικαιολογεί την παρουσία της θεάς, με ένα τέτοιο ιδίωμα.Η αλήθεια είναι, ότι ο ειδικός και συγκεκριμένος εκείνος Ανατολικός Χώρος, όπου έχει ιδρυθεί η Αθηνά Προναία, έχει περισσότερα από ένα, ε ξ α ι ρ ε τ ι κ ά   σ τ ο ι χ ε ί α.Στοιχεία, τα οποία, όχι μόνον υποκρύβουν την αινιγματική επωνυμία, αλλά και που συγχρόνως οδηγούν σε μιαν υποπτεύσιμη ερμηνευτική εκδοχή.

Μερικοί στίχοι από τον Ομηρικό Ύμνο Απόλλωνος, μεταφέρουν βαρύνουσα πληροφορία.

«..ἴκεο δ’ ἔς Κρίσιν ὕπο Παρνησσόν νιφόεντα κνημόν πρός ζέφυρον τετραμμένον, αὔταρ ὕπερθεν πέτρη ἔπικρέμαται, κοίλη δ’ ὕποδεδρομε βήσσα τρηχεῖ..»

‘’κι ήρθες στην Κρίσα κάτω από τον χιονισμένο Παρνασσό

που στρέφεται στον Ζέφυρο η δασοπλαγιά του κι από πάνω                                                       βραχόπετρα κρεμνιέται ενώ από κάτω απλώνεται βαθουλωτή χαράδρα.’’                                        Μετ. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑΣ - ΛΑΔΙΑ

Το απόσπασμα περιγράφει βέβαια έναν πολύ γνωστό χώρο, και αυτό επιβεβαιώνεται από το όνομα του βουνού. Αν αυτό το τοπωνύμιο, ο Παρνασσός δηλαδή, εξαιρεθεί, η αναφορά δεν θα διέφερε σε τίποτα, ως περιγραφή ενός εξωπραγματικού και υπερσυμβολικού Τ-όπου Κρίσεως.

’’ἴκεο δ’ ἔς Κρίσιν.’’

Ένα δεύτερο, περισσότερο διαφωτιστικό στοιχείο, που οδηγεί με σχετική ασφάλεια στην γνώση της αληθινής Προναίας Αθηνάς, και ίδρυσης εκεί επώνυμου μνημείου της, είναι εκείνη η όντως ζοφερή εικόνα της Κρεμαστής Πέτρας, πάνω από τον συγκεκριμένο τόπο της Κρίσης.

‘’ὕπερθεν πέτρη ἐπικρέμαται.’’

 

Πριν από κάθε συνέχεια, ως υποβοηθητικό της προτεινόμενης ερμηνείας, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι, η Αθηνά Προναία, είναι θεά με θρυλούμενη παρουσία, εμφάνιση, και παροχή βοήθειας, σε κάθε περιστατικό Ηρωϊκής Μύησης.                                     Μιας ηρωικής μύησης που πάντα είναι στενά δεμένη με δίδυμους Βράχους.                                                 Με αληθινό Δρώμενο σε επώνυμο ζευγάρι Βράχων.

Επιγραμματικά :

Όλοι οι επώνυμοι Ήρωες έχουν ευεργετηθεί από την Αθηνά.

Όλοι οι επώνυμοι ήρωες, την στιγμή που βρίσκονται μπροστά σε δυώνυμους βράχους, ακριβώς τότε ευεργετούνται από την Αθηνά. Και μάλιστα κατά το κρισιμότερο στάδιο της όποιας συγκεκριμένης δράσης. Του όποιου συγκεκριμένου Δράματος. Ενός δράματος, το οποίο σε τελευταία ανάλυση, σχετίζεται άμεσα με μια Αθηνά, που κοσμείται από τον χαρακτήρα της Προναίας. Η εν λόγω πρόταση θα γίνει απολύτως κατανοητή στην συνέχεια.

Αρκεί κάποιος μεταξύ άλλων, ενδεικτικά να θυμηθεί τον Ηρακλή, τον Οδυσσέα, τον Ιάσονα, και μάλιστα στην εγγύτερη σχέση τους, με αναφερόμενες εξωπραγματικές και επώνυμες Πέτρες. Με πέτρες σαν κι αυτήν που μνημονεύεται στον Ομηρικό Ύμνο.

Με Πέτρες, που σύμφωνα με τα κείμενα ανορθώνονται αναπόφευκτα σε κάθε μυητικό Άθλο, με επώνυμες Πέτρες που βρέθηκαν απαραίτητα μπροστά σε κάθε ήρωα, κατά την επιδίωξη της Ενάρετης Πράξης.

Με επώνυμες Πέτρες, που βρίσκονται μπροστά στο καθένα, κατά την αποζήτηση της Αρετής.

Ένα απόσπασμα του Σιμωνίδη, καταδείχνει και την πιστότητα της πρότασης, αλλά και την βασική ζεύξη, το βασικό σύμπλεγμα, τέτοιων Βράχων και της Αρετής.

«..ἔστι τίς λόγος

Τᾶν Ἄρεταν ναίειν δυσαμβάτοισ’ ἔπι πέτραις,

νυμφᾶν δέ μίν θοᾶν χορόν ἅγνον ἄμφεπειν,

οὗ δέ πάντων βλεφάροις θνατῶν ἔσοπτος,

ὤ μή δακέθυμος ἵδρως ἔνδοθεν μόλη,

ἴκη τ’ ἔς ἄκρον ἄνδρεια..»

Σιμωνίδης,απ.37 Diehl.

‘’ Yπάρχει μια παράδοση ότι η Αρετή κατοικεί (ναίει) στα βράχια, όπου είναι δύσκολο ν’ αναρριχηθείς και την τριγυρίζει η ιερή συντροφιά των γοργών Νυμφών, κι ούτε μπορούν θνητών μάτια να την δούν – μόνον εκείνος που ο ιδρώτας, ανεβαίνοντας από το ίδιο το μεδούλι, του τρώει τα σωθικά, κι έχει φτάσει πιά στην κορυφή της ανδρειοσύνης.’’ Μετ.Ι.Ν.Καζάζης.

1193 – 1184.

Η φαιδρότερη ιστορική χρονολόγηση.

Μ’ ένα τέτοιο «δεδικασμένον» τι νόημα θα παρουσίαζε

μια συνεχώς άτεγκτη επιστημολογική προσέγγιση, αν δεν μεσολαβούσαν μερικές ‘’φαιδρές,’’ υποθέσεις ;

Η ακόλουθη λοιπόν υποθετική και αυθαίρετη παραγωγή, αποκρυπτογραφεί ικανοποιητικά τουλάχιστον, αν όχι εντελώς ορθά, τον αναζητούμενο χαρακτήρα της θεάς :

Τάν Άρετάν ναίειν δυσαμβάτοισ’ έπί πέτραις,

Τάν Άθηνάν προναίειν δυσαμβάτοισ’ έπί πέτραις.

Ακολουθεί ο Ησίοδος :

«..Τῆς δ’ ἄρετής ἵδρωτα θεοί προπάροιθεν ἔθηκαν

ἀθάνατοι. μακρός δέ καί ὄρθιος οἶμος ἔς αὔτην

καί τρηχύς τό πρώτον. ἔπην δ’ εἷς ἄκρον ἴκηαι

ρηδίη δή ἔπειτα πέλει, χαλεπή πέρ ἔουσα..»

( Ερ.Ημ.2899.2899-292 )

‘’Αλλά μπροστά στην αξία του ανθρώπου οι αθάνατοι θεοί έχουνε βάλει τον ιδρώτα. Μακρύς κι ορθός ανήφορος και τραχύς είναι στην αρχή ο δρόμος που οδηγάει σ’ αυτή. Μα όταν φθάσεις στην άκρη του, εύκολη τότε φαίνεται, όσο και να’ ναι πολύ δύσκολη.’’ μετ. Π.Λεκατσά.

Αναμνηστική αναλαμπή στον Λουκιανό :

« ..πονείν τά πάντα καί μοχθείν καί τό σῶμα καταναγκάζειν ΄ρυπώντα καί αὔχμωντα καί πάσι δυσαρεστούντα καί λοιδορούμενον, συνεχές ἔπιρραψωδων τά πάνδημα ἔκεινά του Ἡσιόδου περί τῆς ἄρετης ἔπη, καί τόν ἵδρωτα, καί τήν ἔπι τό ἄκρον ἀνάβασιν..»

( Nec.3.4 αλλά και Rhet.Pr.3,4,7. )

Άραγε η Αθηνά ως π ρ ο ν α ί ο υ σ α , ‘’εκείνη που κατοικεί εκεί πριν από την ναίωση,’’ αλλά και με τις εννέα διαφορετικές ερμηνείες του όρου ναίω, παραβρίσκεται αρωγός στην επιδίωξη της αναρρίχησης, στις Δυσάμβατες Πέτρες;

Και ποιες είναι αυτές οι δυσάμβατες πέτρες; Ειδικότερα στους Δελφούς.                                      Ένας σαφής υπαινιγμός αναφέρεται ήδη στον Ύμνο Απόλλωνος.                                                     Ωστόσο για την πληρέστερη γνωριμία του θέματος, κρίνεται απαραίτητο να σκιαγραφηθούν εδώ οι επώνυμες Πέτρες, των τριών επώνυμων ηρώων, οι οποίοι προαναφέρθηκαν.

Ο Ιάσονας έχει τις επώνυμες Συμπληγάδες του, τις οποίες οι ’’ θεοί μάκαρες καλέουσιν Πλαγκτᾶς, ’’Ομ. Οδ.μ, 61, ενώ οι Έλληνες τις ονόμασαν Κυανές, τις οποίες μάλιστα εταύτισαν με δυό νησίδες, στα παράλια της Ανατολικής Θράκης, στον Εύξεινο Πόντο : «..τᾶς Κυανέας καλευμένας,τᾶς πρότερον πλαγκτᾶς Ἕλληνες φασί. Ἤρ.4,85..»

Σ’αυτές τις διάσημες Πέτρες, σημειώνεται καταλυτική παρουσία και δράση της Αθηνάς.

«..καί τότ’ ‘Ἀθηναίη στιβαρή ἄντεσπασε πέτρης σκαιή, δεξιτερή δέ διαμπερές ὦσε φέρεσθαι..»

Τότε ακριβώς το αριστερό χέρι της Αθηνάς πρόβαλε αντίσταση στο δυνατό βράχο και τον κράτησε, και το δεξιό της με μια δυνατή σπρωξιά, πέταξε το πλοίο (την Αργώ) προς τα εμπρός.

Απολ.Ροδ.ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ Β,598-99 μετ. Αν.Βολτής.

Ο Οδυσσέας φέρεται ότι πέρασε από τις πασίγνωστες, Σκύλλα και την Χάρυβδη.

Ο Ηρακλής σύμφωνα με τα ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ του Νόννου, στερεώνει τις μυθικές με την αγριελιά και το φίδι θαλασσοπλάνητες, Αμβρόσιες Πέτρες στην μακρυνή Τύρο, πατρίδα του Κάδμου.

(Νόν. ‘’ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ’’X.L.465-500)

Μ’ αυτά τα δεδομένα, γίνεται εύκολος ένας δρόμος πρόσβασης στον αληθινό επιθετικό προσδι-- ορισμό της Αθηνάς των Δελφών. Η θεά παραβρίσκεται εκεί σύμβουλος και σύμμαχος στον Αγώνα. Σ’ έναν αγώνα, ως Τ-όπο και Πράξη.

Ως Τ-όπος νοούνται οι περίφημες Φαιδριάδες – όπου κατά τα Ιστορικά χρόνια και Δίκη εκεί απέτιαν οι κατακρημνιζόμενοι ενώ ο Αγώνας δεν ήταν άλλο τι, παρά η επίπονη αναρρίχηση. Μια υπαγορευμένη Ανάβαση, κατά την οποία ‘’ο δακέθυμος ιδρώτας έτρωγε το μεδούλι από τα σωθικά εκείνου που επιχειρούσε τον άθλο.’’

Είναι αληθινό εκείνο που τουλάχιστον συγκεντρώνει αποδείξεις.

Ώστε η Προναία Αθηνά, μπροστά στις δυσάμβατες Φαιδριάδες ασφαλώς βρισκόταν εκεί, με την έννοια της ‘’προσυπάρχουσας,’’ Ασφαλώς βρισκόταν μπροστά σ’ έναν Τ-όπο Κρίσεως. Και βέβαια αυτός ο Τ-όπος, είχε ως έπαθλο, την επιζητούμενη Αρετή.

Έτσι μόνον δικαιολογείται το συνοδό μνημειακό πλήθος.

Ένα πλήθος μνημείων με βέβαιη μυκηναϊκή ταυτότητα.

Ο (Η) Θόλος, η Σκηνή, ή Καλύβη, το Γυμνάσιον, ακόμη και ο χώρος όπου κατά τον Ευριπίδη, φέρεται ότι πραγματοποιήθηκε το Συμπόσιο του Ίωνα. Τα μνημεία αυτά στην ουσία είναι άγνωστης χρήσης. Είναι ακόμη απροσδιόριστο, τι ακριβώς διεκπεραίωναν. Πώς ακριβώς, ή έστω περίπου τα χρησιμοποιούσαν, και βεβαίως για τι είδους Τελετουργικές Πράξεις.

Με βέβαιες Τελετουργικές Πράξεις. Ένας έμμεσος υποτονικός λόγος για Θυσίες μέσα σε μια παρόμοια με των Δελφών, Θόλο των Αθηνών, είχε την τύχη να διασωθεί, μεταφέροντας το εξής εκπληκτικό :

Θόλος ἐστι καί θύουσι τέ ἐνταύθα οἵ πρυτάνεις. (Παύσ.1,5,1)

Ο αινιγματικός Θόλος των Δελφών, θα εξετασθεί σε ιδιαίτερο Κεφάλαιο.

Οι αναζητούμενες όμως αποδείξεις μιάς Ηρωικής Μύησης, με την παρουσία και βοήθεια της θεάς Αθηνάς, βρίσκονται μέσα στον ύστερης ιδρύσεως. (κατασκευής) ναό της Προναίας.

Ο Παυσανίας ήδη κατά την αρχική περιγραφή των Δελφών αναφέρει κάτι άκρως σημαντικό, που ωστόσο φαίνεται ότι δεν έτυχε της κατάλληλης ερμηνείας :

«..Εἴσελθοντι δέ ἔς τήν πόλιν εἴσιν ἔφεξης ναοί.καί ὅ μέν πρῶτος αὔτων ἔρειπια ἥν,ὅ ἔπι τούτω δέ καινός καί ἄγαλματων καί ἀνδριάντων.ὅ δέ αὔτων τρίτος καί ὅ τέταρτος,ὅ μέν τῶν ἔν Ρώμη βασιλευσάντων εἶχεν οὗ πολλῶν τινῶν εἴκονας,ὅ τέταρτος δέ Ἀθηνᾶς καλεῖται Προναίας..» Παύσ.Χ,8,6

‘’Μπαίνοντας κανείς στην πόλη συναντά μια σειρά ναών, ο πρώτος απ’ αυτούς ήταν σε ερείπια. ο επόμενος δεν είχε ούτε αγάλματα θεών, ούτε ανδριάντες, ο τρίτος περιείχε πλαστικές εικόνες μερικών Ρωμαίων αυτοκρατόρων, ο τέταρτος λέγεται της Προναίας Αθηνάς.’’

μετ.Ν.Παπαχατζής

Σήμερα, και μετά τις ανασκαφές, οι εν λόγω ναοί που αναφέρονται στην παράγραφο έχουν ταξινομηθεί απόλυτα. Ο ερειπωμένος ναός – πρώτος από τα ανατολικά – είναι ο αρχικός πώρινος της Αθηνάς – ενώ δεύτερος ακολουθεί ο αναφερόμενος ως κενός, γνωστότερος ως ‘’Δωρικός Θησαυρός,’’ Ακολουθεί ο τρίτος δίπλα ακριβώς από την Θόλο, ο οποίος εξ αιτίας του ιδιόμορφου Αιολικού καλαθόσχημου κιονόκρανου, με δύο σειρές μακρών φύλλων φοινικιάς λυγισμένων προς τα έξω στο πάνω μέρος τους, ονομάστηκε από τους ανασκαφείς ’’ Θησαυρός των Μασαλιωτών.’’

Θεωρήθηκε ότι ίσως χτίστηκε από τους Έλληνες της Μασαλίας.

Τέλος, ο δυτικότερος, από την άλλη πλευρά της Θόλου, είναι ο νέος ναός της Αθηνάς Προναίας, που ιδρύθηκε σε αντικατάσταση του αρχικού ερειπωμένου πώρινου.

Μια λεπτομέρεια περνάει απαρατήρητη.

Μια λεπτομέρεια που αποκρυπτογραφεί την σημασία και λειτουργία, όλων των μνημείων, που βρίσκονται γύρω από τον, ή την Θόλο.

Ο Θησαυρός των Μασαλιωτών ομολογείται ότι περιείχε ‘’ πλαστικές εικόνες μερικών Ρωμαίων αυτοκρατόρων.’’ Έτσι τουλάχιστον ερμηνεύεται.

Ωστόσο η ορθότερη εκτίμηση παράγεται από το διαφωτιστικό αρχαίο κείμενο.

.Εδώ εντοπίζεται κάτι το άκρως σημαντικό :

…ὁ τρίτος ναός εἶχεν οὗ πολλῶν τίνων εἴκονας, τῶν ἕν Ρώμη   β α σ ι λ ε υ σ ά ν τ ω ν…

Σ’ αυτήν ακριβώς την φράση εντοπίζεται και η αποκρυπτογράφηση της σημασίας, της αποστολής, και της χρήσης, όλων των μνημείων του ειδικού αυτού Χώρου.

Και της αινιγματικής Θόλου, αλλά και του νέου ναού της Αθηνάς Προναίας. Μια προσεκτικότερη παρατήρηση δείχνει πως ό,τι υπάρχει στο εσωτερικό του ‘’Θησαυρού των Μασαλιωτών,’’ το ίδιο ακριβώς βρίσκεται και στο εσωτερικό του ναού της Αθηνάς Προναίας.

Εκεί υπάρχουν Βάθρα.

Εκεί μέσα υπάρχουν σε ασφυκτική διάταξη ευμεγέθη πέτρινα Βάθρα.

Είναι εκείνα πάνω στα οποία είχαν αναρτηθεί οι

‘’εἰκόνες τῶν ἔν Ρώμη βασιλευσάντων.’’

Εκεί βρίσκονταν εικόνες μερικών Ρωμαίων βασιλέων.

Ειδικότερα ‘’βασιλευσάντων.’’

Ο όρος επαναπροσδιορίζει, ότι όλοι οι βασιλείς δεν βασίλευαν.

Υπήρχαν Βασιλείς, απλώς μυημένοι στο ύπατο αυτό αξίωμα.

Ο Άρχων Βασιλεύς της αρχαίας Αθήνας, εξασκούσε διοικητική πρακτική ως Άρχων, ενώ ως βασιλεύς, σύμφωνα και με γραπτή μαρτυρία ήταν υπόλογος των μυστηρίων :

Ἔπιμελητης τῶν μυστηρίων, παρ’ Ἄθηναιοις ὅ βασιλεύς.

Ὅ δέ βασιλεύς πρώτον τῶν μυστηρίων ἔπιμελείται.

Αρποκρατίων.λ. Επιμελητής

Άλλωστε ο βασιλεύς δεν είναι βαθμός ιεραρχίας, αλλά επίζηλος Τίτλος, που κερδιζόταν μετά από μια σειρά ηρωικών κατορθωμάτων και μυήσεων.

Μακρινός ξεθωριασμένος απόηχος αυτής της Ακολουθίας, εντοπίζεται στην Μεσαιωνική Κοινωνία των επιφανών Ιπποτών. Ήταν αρκετά τα ηρωικά κατορθώματα, που καταξίωναν έναν Ιππότη.

Η κληρονομική Ευγένεια δεν αρκούσε.

Εκείνοι λοιπόν οι οποίοι είχαν αναγορευθεί βασιλείς, τοποθετούσαν στους Δελφούς όχι ένα απλό ενθύμιο επίσκεψης του μεγάλου Ελληνικού Ιερού, αλλά ασφαλώς άφηναν στον ‘’Θησαυρό,’’ μιαν απόδειξη Μύησης.

Μια απόδειξη μύησης, η οποία είχε επιτελεστεί, σ’ εκείνον τον εξαιρετικό Δελφικό Τ-όπο.

Οι εικόνες ήταν μια ταυτότητα Βασιλέως μυημένου

(το γιατί επαναλαμβανόταν η αναρρίχηση στις Πέτρες, είναι Στάδιο μιάς ολόκληρης αληθινής Εντελέχειας.

Εναρμονιζόταν με την ευρυθμία του Χρόνου, και με την ιερότητα του Τ-όπου.

Ενός Τ-όπου στον οποίο ένας εξαιρετικός Οπός έρρεε, κατά το Στάδιο της απαραίτητης Θυσίας.

Μια μύηση, που αν επιτρεπόταν να κοινοποιηθεί, θα μας ήταν ήδη γνωστή.

Οι επιγενόμενοι δεν έχουμε καν την γνώση, όχι μόνον του οφέλους μιας θυσιαστικής εκατόμβης στους Δελφούς προς τιμήν του Απόλλωνα, αλλά και κάτι πολύ απλούστερο.

Ακαθόριστος παραμένει ο ειδικός χώρος στους Δελφούς, που γινόταν αυτή η εκατόμβη.)

Μια προσέγγιση του Ζητήματος, περιγράφεται στο Σημείωμα ΔΕΛΦΟΙ '' Οι Αιματηρές Θυσίες''

                                                                                                      Στάθης Βαλλάς

                                                                        vallas.eustathiοs.@gmail.com